Fabrikanın-Açılışı
Fabrika Alanı
Fabrika Arazisi Kimin
Fabrikanın Arşivi
Fabrikaların Birleşimi
Fabrikanın Bölümleri
Fabrika Çalışanları
Fabrikanın-Duraklaması
Fabrikanın Güvenliği
Fabrikanın Hissedarları
Fab.nın İdare Meclisi
Fabrika İşçisi
Fabrikanın Jeeb'i
Fabrikanın Kanunu
Fabrikanın Kapasitesi
Fabrikanın Kârı
Fabrikanın-Kurucuları
Fabrikanın Kuruluşu
Fabrikanın Memurları
Fabrikanın Muafiyetleri
Fabrika Müdürleri
Fabrika Nizamnamesi
Fabrika Otomobilleri
Fabrikanın Satılması
Fabrikanın Tevsii
Fabrikanın Yan Tesisleri
Fabrika Treni
Fabrikanın Yeri
Fayton
Fırınlar
Filmler
Fitre ve Zekat
Fabrika Makinelerinin Komisyoncusu
1950, 1960 ve 1970'li yıllarda Alpullu'da dört beş fırın birden faaliyet göstermiş. Sonra bu fırınların hem yerleri hem de adları değişmiş
İlk Fırın (Eski Fırın, Çiftlik Fırını)
İlk fırın Pancarköy/Alpullu deresinin öte yakasında imiş. Bu fırının ilk ne zaman yapıldığına ilişkin belge bulamadık. Belediye Başkanı Erdoğan Duygan 1953 tarihini verdi... 1956 Seli'nden sonra Çamlık altındaki binaya taşınmış. Bir zamanlar Mehmet Sansar orada fırıncılık yapıyormuş.
Eski Fırın'a, sağlık Ocağı'nın yanından geçen Barbaros Caddesi'nden gidiliyordu. Bizim zamanımızda köprü vardı. Fakat çok daha önceleri köprü yokmuş. Çiftlik Mahallesinin insanları fırına gitmek için dereye inerler sığ suyun içine yerleştirilen büyük taşlara basarak karşı kıyıya geçerlermiş. 1955'li yıllarda orada Rüstem Kahya oturuyormuş. İnsanlar 1960 yılına kadar o evde yaşamışlar sonra metruk bir yer olarak kalmış ve yıkılıp gitmiş. Bu günlerde orada öyle bir bina yok. Sadece bizim ve bizden önceki neslin hafızalarında kalan belli belirsiz bir silüet… Çiftlik Fırınının orada bir dönem askerler kalmış. Yan tarafında bulunan harabe evleri at ahırları olarak kullanmışlar.
Çiftlik Fırını'nda "tayın ekmeği" pişirilirmiş. Kara undan yapılan lezzetli ekmek. Sıcakken yemesi doyumsuzdur. Bayatlayınca taş gibi olur, kesmekte güçlük çekersiniz. Eskiden Sarımsaklı'nın tayınları buradan gidermiş. 1956 Seli'nden sonra Çiftlik Fırını kapatılmış, ekmekler Sarımsaklı'da pişirilmeye başlanmış. Her sabah kamyonla Sarımsaklı'dan çiftliğe tayın ekmeği gelirmiş. Tarlada çalışanların bir adet tayın hakkı varmış.
Çiftlik Mahallesi Fırını
İkinci fırın Çiftlik Mahallesinde idi. 1943 yılında yapılmış. 1955 yılına kadar kimin çalıştırdiğini bilmiyoruz. Fırını 1955 yılında Hüseyin Bey devralmış. Yanında Marangoz Selim Ustanın dükkanı varmış. Fırın Mahmut Bey veya Sabri Beyin evinin hemen yanında idi ve onlara aitti. Fakat fırını kiraya vermişlerdi. Fırıncı Hüseyin bizim Pehlivan'ların evlerinde kiracı olarak oturmuş. Bu fırından çok ekmek satın almıştım. Hamur karılan ve hazırlanan ikinci bir katı vardı. Ekmeklerin yapışmaması için içinde beyaz bezler bulunan uzun ekmek tablaları oradan aşağıya uzatılır ve daha sonra tahta küreğe alınarak fırının içine sürülürdü.
Cumalı Fırın veya Çarşı Fırını
Hüseyin Bey ve oğlu İsmail Bey Çiftlik Fırının 1966 yılında çarşıya taşımışlar. Fırına Cumali Sokakta bulunması ve aynı zamanda Hüseyin Bey'in soyadı olması nedeniyle Cumalı Fırın adı verilmiş. İsmail Bey 1997 yılında Çiftlik Fırınını Sabri beyden satın almış ve o arsayı daha sonra Kırklareli milletvekiline satmış.
Eski Belediye Başkanı Erdoğan Duygan fırıncı Hüseyin ağabey ile ilgili ilginç bir anısını paylaştı. Şöyle anlatıyor:
"Fırıncı Hüseyin Dilmen'in eşeği vardı. Parkta veya tören alanında serbestçe geziyor, çimenlere zarar veriyordu. Bizim zabıta da her defasında ona 5-10 lira ceza kesiyordu. Ceza makbuzu onayıma geliyor ve ben de onaylıyordum. Hüseyin bey, benim baba dostum. Edirne'de evimizin karşısında fırınları vardı. Ya kardeşim, eşeğini git başka bir yere bağla... Fakat Hüseyin verdiğimiz cezalara aldırmıyor her defasında eşeği parka bırakıyordu. Üç dört günde bir ceza yazıyoruz. Bir gün ona sana ceza yazmaya bıktık, dedim. Bana "Dokunma, O istediği yerde gezecek, istediği yerde otlayacak, istersen her gün ceza yaz." dedi ve devam etti: "Ben bu eşekten çok para kazandım. Ona vefa borcum var". Meğer fırıncı Hüseyin bu eşeğe kendisini borçlu hissedermiş. Her gün iki küfe ekmek doldurur eşek bu ekmekleri bakkallara götürüp getirirmiş. Sinanlı'ya, Düğüncülü'ye eşekle ekmek yollarmış. Eşeğin poposuna bir şaplak vurur, eşek kendi başına Sinanlı'nın yolunu tutar, ekmekleri teslim eder sonra geri gelirmiş. Sonra eşeği emekli etmiş ve "eceliyle ölsün" demiş. Bunu öğrenince ben de bir "genelge" yazdım. "Fırıncı Hüseyin'in eşeği serbesttir, istediği yerde otlar" dedim. Mademki Fırıncı Hüseyin ahde vefa ediyor bizim de onun bu duygusuna saygı duymamız lazım.
Fabrika Fırını
Fabrika Fırını o zamanlar Çiftlik Fırını olmasına karşın uzak kalması veya başka nedenlerle Armutluk bölgesinde şimdiki lastikçinin bulunduğu yere yapılmıştı. Bu fırın Fabrika Fırını olarak ünlenmişti. Beyaz ekmek yapıyordu. Bunu böyle söylüyoruz, çünkü o vakitler çiftlikteki ekmekler Sarmısaklı çiftliğinden gelen kara tayın şeklindeydi. Bir "beyaz ekmek" vardı ve bir de "kara ekmek" veya "tayın"... Kemal Çıkla, Fabrika Fırını'nın 1928-1930'lu yıllarda yapılmış olabileceğini söylüyor. Ona göre Çiftlik Fırını ve Fabrika Fırını aynı zamanda yapılmış olmalıydı. Biri çiftliğe ve diğeri fabrika işçilerine hizmet veriyordu... Arif Aga fabrika fırının ustasıymış. O vakitler fabrika fırınında pişen ekmekler kiloluk imiş. Çıkla (2019) "has ekmekti" diye anlatıyor. Ekmekçi Cemal dışı teneke kaplı arabasıyla Teliçi'nin sokaklarında gezer orada oturan ailelere parasıyla ekmek satarmış. Fabrika fırını olukça büyükmüş. Kiloluk ekmek önceli 60 kuruş iken sonraları 1 TL olmuş. Çiftliğin çıkardığı Tayın ekmeğinin ağırlığı 400 gram geliyormuş.
Hatırlıyorum. İlkokula giderken hep tayın ekmeği yerdik. Evimizin hemen altında yer alan eniştemler ise beyaz ekmek... Çünkü eniştem fabrikanın gazinosunda aşçı idi. Onların beyaz ekmek istihkakı vardı, bizim ise tayın... Rahmetli Kocannem arada-sırada bir dilim ekmek kaçırır bana getirirdi. Onu özlemle, lezzetle yerdim. Kardeşimle, babama "niçin beyaz ekmek almıyorsun" diye sitem ederdik. Fabrika istemeyerek de olsa, insanları bölmüştü: Tayıncılar, beyaz ekmekçiler... Maaşı tayın ekmeği almaya yetenler ve sürekli beyaz ekmek alanlar.
Samafor Fırınları
Demiryolu altında: Bakkal Osman binasında Gafur ustanın fırını varmış, 1960'lı yıllarda... 1972-73 yıllarında Laanalı Mustafa'nın fırını olmuş aynı mekanda. 1982-83 yılları arasında aynı fırını İsmail Öngören işletmiş.
Demiryolu üstünde: Ahmet Öztürk'ün binasında İsmail Öngören fırıncılık yapmış. Sonra ağabeyisi Hüseyin Öngören bu işe el atmış. 1990'lı yıllardan 2005'e kadar çalıştırmış fırını... Üstünü bir dönem mescit olarak kullanmışlar. Şimdilerde burası metruk bir yer imiş. Daha sonra demiryolu üstünde Süleyman Öztürk kendi binasını yapmış ve orasını çalıştırmış. Üstü ev altı fırın olarak hizmet vermiş.
---
İlk Fırın (Eski Fırın, Çiftlik Fırını)
İlk fırın Pancarköy/Alpullu deresinin öte yakasında imiş. Bu fırının ilk ne zaman yapıldığına ilişkin belge bulamadık. Belediye Başkanı Erdoğan Duygan 1953 tarihini verdi... 1956 Seli'nden sonra Çamlık altındaki binaya taşınmış. Bir zamanlar Mehmet Sansar orada fırıncılık yapıyormuş.
Eski Fırın'a, sağlık Ocağı'nın yanından geçen Barbaros Caddesi'nden gidiliyordu. Bizim zamanımızda köprü vardı. Fakat çok daha önceleri köprü yokmuş. Çiftlik Mahallesinin insanları fırına gitmek için dereye inerler sığ suyun içine yerleştirilen büyük taşlara basarak karşı kıyıya geçerlermiş. 1955'li yıllarda orada Rüstem Kahya oturuyormuş. İnsanlar 1960 yılına kadar o evde yaşamışlar sonra metruk bir yer olarak kalmış ve yıkılıp gitmiş. Bu günlerde orada öyle bir bina yok. Sadece bizim ve bizden önceki neslin hafızalarında kalan belli belirsiz bir silüet… Çiftlik Fırınının orada bir dönem askerler kalmış. Yan tarafında bulunan harabe evleri at ahırları olarak kullanmışlar.
Çiftlik Fırını'nda "tayın ekmeği" pişirilirmiş. Kara undan yapılan lezzetli ekmek. Sıcakken yemesi doyumsuzdur. Bayatlayınca taş gibi olur, kesmekte güçlük çekersiniz. Eskiden Sarımsaklı'nın tayınları buradan gidermiş. 1956 Seli'nden sonra Çiftlik Fırını kapatılmış, ekmekler Sarımsaklı'da pişirilmeye başlanmış. Her sabah kamyonla Sarımsaklı'dan çiftliğe tayın ekmeği gelirmiş. Tarlada çalışanların bir adet tayın hakkı varmış.
Çiftlik Mahallesi Fırını
İkinci fırın Çiftlik Mahallesinde idi. 1943 yılında yapılmış. 1955 yılına kadar kimin çalıştırdiğini bilmiyoruz. Fırını 1955 yılında Hüseyin Bey devralmış. Yanında Marangoz Selim Ustanın dükkanı varmış. Fırın Mahmut Bey veya Sabri Beyin evinin hemen yanında idi ve onlara aitti. Fakat fırını kiraya vermişlerdi. Fırıncı Hüseyin bizim Pehlivan'ların evlerinde kiracı olarak oturmuş. Bu fırından çok ekmek satın almıştım. Hamur karılan ve hazırlanan ikinci bir katı vardı. Ekmeklerin yapışmaması için içinde beyaz bezler bulunan uzun ekmek tablaları oradan aşağıya uzatılır ve daha sonra tahta küreğe alınarak fırının içine sürülürdü.
Cumalı Fırın veya Çarşı Fırını
Hüseyin Bey ve oğlu İsmail Bey Çiftlik Fırının 1966 yılında çarşıya taşımışlar. Fırına Cumali Sokakta bulunması ve aynı zamanda Hüseyin Bey'in soyadı olması nedeniyle Cumalı Fırın adı verilmiş. İsmail Bey 1997 yılında Çiftlik Fırınını Sabri beyden satın almış ve o arsayı daha sonra Kırklareli milletvekiline satmış.
Eski Belediye Başkanı Erdoğan Duygan fırıncı Hüseyin ağabey ile ilgili ilginç bir anısını paylaştı. Şöyle anlatıyor:
"Fırıncı Hüseyin Dilmen'in eşeği vardı. Parkta veya tören alanında serbestçe geziyor, çimenlere zarar veriyordu. Bizim zabıta da her defasında ona 5-10 lira ceza kesiyordu. Ceza makbuzu onayıma geliyor ve ben de onaylıyordum. Hüseyin bey, benim baba dostum. Edirne'de evimizin karşısında fırınları vardı. Ya kardeşim, eşeğini git başka bir yere bağla... Fakat Hüseyin verdiğimiz cezalara aldırmıyor her defasında eşeği parka bırakıyordu. Üç dört günde bir ceza yazıyoruz. Bir gün ona sana ceza yazmaya bıktık, dedim. Bana "Dokunma, O istediği yerde gezecek, istediği yerde otlayacak, istersen her gün ceza yaz." dedi ve devam etti: "Ben bu eşekten çok para kazandım. Ona vefa borcum var". Meğer fırıncı Hüseyin bu eşeğe kendisini borçlu hissedermiş. Her gün iki küfe ekmek doldurur eşek bu ekmekleri bakkallara götürüp getirirmiş. Sinanlı'ya, Düğüncülü'ye eşekle ekmek yollarmış. Eşeğin poposuna bir şaplak vurur, eşek kendi başına Sinanlı'nın yolunu tutar, ekmekleri teslim eder sonra geri gelirmiş. Sonra eşeği emekli etmiş ve "eceliyle ölsün" demiş. Bunu öğrenince ben de bir "genelge" yazdım. "Fırıncı Hüseyin'in eşeği serbesttir, istediği yerde otlar" dedim. Mademki Fırıncı Hüseyin ahde vefa ediyor bizim de onun bu duygusuna saygı duymamız lazım.
Fabrika Fırını
Fabrika Fırını o zamanlar Çiftlik Fırını olmasına karşın uzak kalması veya başka nedenlerle Armutluk bölgesinde şimdiki lastikçinin bulunduğu yere yapılmıştı. Bu fırın Fabrika Fırını olarak ünlenmişti. Beyaz ekmek yapıyordu. Bunu böyle söylüyoruz, çünkü o vakitler çiftlikteki ekmekler Sarmısaklı çiftliğinden gelen kara tayın şeklindeydi. Bir "beyaz ekmek" vardı ve bir de "kara ekmek" veya "tayın"... Kemal Çıkla, Fabrika Fırını'nın 1928-1930'lu yıllarda yapılmış olabileceğini söylüyor. Ona göre Çiftlik Fırını ve Fabrika Fırını aynı zamanda yapılmış olmalıydı. Biri çiftliğe ve diğeri fabrika işçilerine hizmet veriyordu... Arif Aga fabrika fırının ustasıymış. O vakitler fabrika fırınında pişen ekmekler kiloluk imiş. Çıkla (2019) "has ekmekti" diye anlatıyor. Ekmekçi Cemal dışı teneke kaplı arabasıyla Teliçi'nin sokaklarında gezer orada oturan ailelere parasıyla ekmek satarmış. Fabrika fırını olukça büyükmüş. Kiloluk ekmek önceli 60 kuruş iken sonraları 1 TL olmuş. Çiftliğin çıkardığı Tayın ekmeğinin ağırlığı 400 gram geliyormuş.
Hatırlıyorum. İlkokula giderken hep tayın ekmeği yerdik. Evimizin hemen altında yer alan eniştemler ise beyaz ekmek... Çünkü eniştem fabrikanın gazinosunda aşçı idi. Onların beyaz ekmek istihkakı vardı, bizim ise tayın... Rahmetli Kocannem arada-sırada bir dilim ekmek kaçırır bana getirirdi. Onu özlemle, lezzetle yerdim. Kardeşimle, babama "niçin beyaz ekmek almıyorsun" diye sitem ederdik. Fabrika istemeyerek de olsa, insanları bölmüştü: Tayıncılar, beyaz ekmekçiler... Maaşı tayın ekmeği almaya yetenler ve sürekli beyaz ekmek alanlar.
Samafor Fırınları
Demiryolu altında: Bakkal Osman binasında Gafur ustanın fırını varmış, 1960'lı yıllarda... 1972-73 yıllarında Laanalı Mustafa'nın fırını olmuş aynı mekanda. 1982-83 yılları arasında aynı fırını İsmail Öngören işletmiş.
Demiryolu üstünde: Ahmet Öztürk'ün binasında İsmail Öngören fırıncılık yapmış. Sonra ağabeyisi Hüseyin Öngören bu işe el atmış. 1990'lı yıllardan 2005'e kadar çalıştırmış fırını... Üstünü bir dönem mescit olarak kullanmışlar. Şimdilerde burası metruk bir yer imiş. Daha sonra demiryolu üstünde Süleyman Öztürk kendi binasını yapmış ve orasını çalıştırmış. Üstü ev altı fırın olarak hizmet vermiş.
---
Fırınlar
