Alpullu- Fabrikanın Tüzüğü

Alpullu Şeker Fabrikası daha açılmadan önce, 1925 yılında, çalışma nizamnamesini yayınlamış. Bu günkü dille ifade edecek olursak "iç tüzüğünü". Aşağıdaki bölümde bu iç tüzük'ün bazı maddelerine yer verilmiştir:

İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları Türk Anonim Şirketi
Nizamname-i Dahiliyesi

Birinci Fasıl: Şirketin Teşkili, Maksadı, İsmi ve Merkezi Beyanındadır.

Şirketin Maksadı
Birinci madde: a.– İstanbul, Çatalca, Tekirdağ, Kırklareli ve Edirne vilayetlerini ihtiva eden mıntıka dahilinde la-ekal (en az) senede yirmi bin ton pancar işlemekle mesaid fabrika ile ham şeker istihsali için lüzumu kadar tali fabrikalar ve bunlara muktedi ve müterri müessesatı saireyi vücuda getirmek;
b.– Fabrikalar için lazım olacak şeker pancarını yetiştirmek maksadıyla ihtiyaca göre doğrudan doğruya veya bil-iştirak icrayı ziraat etmek ve şeker pancarı ziratinin ıslah ve teksiri için icap eden tesisat ve nesriyatta bulunmak;
c.– Şeker pancarı ziratine nakden ikrazatta bulunmak veya kimyevi gübre, alati ziraiyye, pancar tahmi ve saire gibi mevadi tedarik ve füruhat etmek (satmak),
d.– İşlenmiş şeker pancarı bekayasından ispirto istihsali veya bu bekayanın kurutulması ve hayvan yemi haline getirilmesi için tesisat yapmak,
h.– Maksadı dahilinde her türlü imtiyaz ve ruhsatnameler istihsal etmek ve bunları işletmek;

Müesseselerin Esamisi
v.– Maksadın teşkiline muvafık her türlü muamelatı ticariyye ve itibariyyeyi icra ve kanunen caiz olan her şekil ve surette bil umum teşbisatı ziraiyye ve sanaiyye ve ticariyyeye iştirak eylemek üzere zirde (aşağıda) muharririn imza Edirne mebusu Faik, Edirne Mebusu mühendis Hüseyin Rıfkı, Tekirdağ mebusu Cemil, Tekirdağ mebusu Faik, Çatalca mebusu Mehmet Şakir, Ertuğrul mebusu İbrahim, tütün tüccarından Hacı Ahmetzade Salim Nuri, Tüccardan Ahmet Rüştü-zade Mehmet Hayri, kereste tüccarından Ali, tüccardan Nuri-zade fabrikatör Burhanettin, tüccardan Yolageldili-zade Kasım Beyler ile tertib ve ihracı bir veçhe ati kararlaştırılan hisseler eshabı beyninde bir Türk Anonim Şirketi teşkil olunmuştur.

İkinci Madde – Şirketin unvanı İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları Türk Anonim Şirketi olacak ve tabiyeti itibariyle bilcümle muamelatı hakkında Türkiye Cumhuriyetinin kavanin ve nizamatı hazıra ve müstakbelesi tatbik edilecektir. Şirket: Eşhası hukmiyenin emvali gayri menkuleye masrafları (Şirketin emval gayri menkuleye tasrif selahiyeti) hakkındaki kanun ahkamına tevfikan esas maksat ve tedviri muamelatı zımnında emvali gayri menkuleye tasrif edebilir.

Şirketin Merkezi
Üçüncü Madde – Şirketin merkezi İstanbul olacak ve memaliki cumhuriyenin sair bir mahallinde veya memaliki ecnebiyede dahi şubeleri bulunabilecektir. Şubeler açıldıkça ticaret vekaletine malumat verilecektir.

Şirketin Müddeti
Dördüncü Madde – Şirketin müddeti bazı esbabdan dolayı katı veya temdid edilmedikçe elli seneden ibaret olacaktır.

İKİNCİ FASIL
Sermaye ve Hisse Senedatı Beyanındadır.

Şirketin Sermayesi ve Hisse Senedatı
Beşinci Madde – Şirketin sermayesi beş yüz bir Türk lirasından ibaret olup beheri on Türk lirası kıymetinde elli bin hisseye münkasimdir. Şu kadar ki, şirket beşer onar, yirmi beşer ve ellişer hisseyi havi hisse senedatı dahi ihraç edebilir.

Sermayenin Tezyidi
Heyeti umumiyenin işbu sermayeyi bir misli tezyit etmeğe selahiyeti olacaktır. Tezyidi sermayeye karar verildiği zaman hükümete malumat verilecektir. Sermayenin bir mislinden fazla tezyidi evvel emirde hükümetin muvafakatinin istihsaline mütevakkıftır. Şirketin hisse senetleri bedelleri tamamen tahsil edilmiş olmadıkça tezyidi sermayeye ve yeniden hisse senedi ihracına karar verilemez. Şirketin ihraç eyleyeceği hisse senedatının numuneleri kablel ihracel ecel tasdik ticaret vekaletine tevdi edilecektir. Tezyidi sermaye halinde senedatı cedide evvel emirde elli bin hisseye kaydolunan talibi evveler hisseleri tesbitinde teklif olunup tamamen veya kısmen adem kabulleri halinde mütebakısi umuma furuhat edilecektir (satılacaktır).

Muvakkat Hisse Senedatı
Altıncı Madde – Şirket sermayesinin tamamı imza ve yüzde onu istihsal olunduktan sonra sureti katiyyede teşkil etmiş adet olunacak ve hissedar yazılanlara tediye ettikleri takasidi mübeyyen muvakkat senedat verilecek ve sermayenin nısfının tediyesinde eshabı yedinde bulunan senedatı muvakkata senedatı asliyeye tahvil edilecektir.

Hisse Senedatının Sureti Tanzimi
Şirket hisse senedatının bir tarafı Türkçe ve diğer tarafı Fransızca lisanlarıyla tanzim olunacaktır. Türkçesi asıl ve Fransızcası tercüme itibar edilecektir. Hisse senetleri birer seri numarasını ve şirketin mührü resmisiyle reisin ve meclisi idarei azasından iki zatın imzalarını havi olacaktır.

Hisse Senedatı Bedellerinin Sureti Mutalibesi
Sermayenin ilk taksidinin tediyesinden sonra kalacak miktarı şirketin ihtiyacatına göre mukassaten veya defaten meclisi idarenin kararıyla derseadet ve sair lazım gelen mahallerde elsinei muhtelifede çıkan resmi ve gayrı resmi bazı gazetelerle yakıl otuz gün evvel ilan olunarak mütalibe olunacaktır. İstenilen cüzi sermaye tamamen istifa edildikten sonra keyfiyet bir beyanname ile ticaret vekaletine bildirilecektir.

Hisse Senedatının Sureti Furuhati (Satış Şekli)
Yedinci Madde – Hisse bedelinin nısfı tediye olununcaya değin verilen senedatı muvakkata eshabının ismine muharrer olacak ve bedelinin yüzde onu tediye olunmadıkça kabili havale ve füruhat olamayacaktır. Ancak hissedarlardan o sırada vefat vukuğunda varislerinin arzu ettikleri takdirde işbu hisseleri kendi namlarına tecdiden füruhat etmeğe hakları olabilecektir. Ve bunların kayıt ettirdikten sonra havale ve füruhatı şirketin defterine kayıt edilerek zeyri bayi ile müşteri ve müdiradan beri tarafından imza olunmakla icra olunacak ve keyfiyet havale ve füruhatı senette dahi zikr ve işaret kılınacaktır. Bedelin nısfı tediye olunduktan sonra senedatı asliye hamiline ait olmak üzere muharrer bulunacaktır.

Hissedarların Varis ve Alakadarları
Sekizinci Madde – Hisse senetleri şirket nazarında kabili inkisam değildir. Ve şirket her hisse için bir sahip tanır. Bir hissedarın varis ve alakadarları hiçbir vesileyle şirketin emval ve emlakinin tahtı hacze vazını talep ve şirketin umuru idaresine müdahale eyleyemezler ve istifayı hukuk için şirketin muhasebe defteri ile heyeti umumiyenin kararlarını kabule mecburdurlar.

Tekasit Faizi
Doukuzuncu Madde – Evkatı muayyinede tekasitı tediye olunmayan hisse senedatının sahiplerinden tehiratı vakıadan dolayı ihtarı keyfiyete hacet kalmaksızın taksidin hululü gününden itibaren senevi yüzde dokuz hesabıyla faiz ahz olunacaktır.

İsmani Tediye Edilemeyen Senedatın Furuhatı
Onuncu Madde – Şirketin taksitleri vaktiyle tediye edilmeyen senedat eshabı aleyhine ikamei dava etmeye ve hisseleri satmağa selahiyeti olacaktır. Ve bu mukule satılması lazım gelen hisse senedatının numaraları resmi ceridede dahil olduğu halde la-ekal (en az) üç gazete marifetiyle neşr ve ilan olunarak tarihi ilanından on beş gün sonra şirket hiçbir küna ihtara ve muamelatı adliyeye mecbur olmamak ve zarar ve ziyanı sahibine ait olmak üzere İstanbul borsalarında ve borsalarda henüz alınıp satılması kabul olunmamış ise müzeyede tarikiyle hisseleri sattıracaktır. Bu veçhile füruhat olunan senedat iptal olunacak ve müşterilere eski senetlerin numaralarını havi olmak üzere yeni senedat ita kılınacaktır. Satılan senedin ismani hasılası hissedarların şirkete olan deynine hasr ve tahsis olunur. Ve noksanı ondan talep olunacağı gibi fazlası var ise ona ita olunur.

--