Alpullu - Pancarköy Deresi

Pancarköy'ün içinden geçip Alpullu'ya gelen ve daha sonra Ergene Nehri'ne dökülen dere... 1904 yılında "Kışla Deresi" olarak anılıyormuş...

Kızılcıkdere Köyü'nün oralardan doğuyor. O bölgedeki adı "Köy Deresi".
Kavakdere Köyü'ne yaklaştığında Kavak Dere oluyor.
Köyü geçince Manargöl Deresi oluyor.
Biraz uzaklaşınca Çiftlik Deresi....
Kumrular Köyü'nün çevresinde yeni bir ad alıyor, Kumrular Deresi deniyor.
Müsellim'e yaklaştığında Müsellim Çayı...
Pancarköy'ün içine giriyor, Pancarköy Deresi veya Çayı adını alıyor.
Alpullu Çiftlik mahallesinden sonra artık yeni bir adla tanımlanıyor Alpullu Deresi...

İsim bolluğuna şaşmamak gerek. Dereler içinden geçtiği yerleşim yerinin veya bir önceki yerleşim yerinin adını alıyor. O su yolu bize komşu köyden gelmişse adı Pancarköy Deresi'dir artık. Pancarköylüler için de önceki köyün deresi. Çünkü o köylerden bu yana doğru akıyor.

Bir zamanlar haritada bu derenin nehir adları gibi köy ve nahiyelerden bağımsız bir ismi var mı diye araştırmış, bulamamıştım. Her bölgede farklı adlar aldığını görünce araştırma yapmaktan vazgeçtim. Bize Pancarköyden geliyorsa Pancarköy Deresidir. Pancarköylüler ona hangi adı vermiş olursa olsun....

Su yolları çoğu kez bölgesel olarak adlandırılır. Makoedonya'nın Vardar Nehri Yunanistan'a girince ad değiştirir, Aksios olur. Su yolları topraklarından geçtiği insanların diline göre yeniden adlandırılıyor. Genel geçerli kural değil, ama böyle bir gelenek varlığını sürdürmeye devam ediyor. Coğrafyacı olsaydım Ergene Nehri'nin kollarını tanımlar, çevresindeki tüm köylerin kullanabilecekleri ortak bir ad verirdim onlara. Örneğin bizimkisine Alpullu Deresi derdim. Dökülme yeri önemli... Çünkü" kaynaklar veya çıkış yerleri çatallı olduğundan" betimleme yapmak zor. Döküldüğü yere en yakın köyün adını vermek daha anlamlı...

Pancarköy Çatağı
Bir de Pancarköy Dereciği var... Veya Pancarköy Çatağı... Onu eski dere yatağı olarak da isimlendirebiliriz. Şimdiki Pancarköy Deresi eski Pancarköy Köprüsünden Alpullu'ya doğru 350 metre mesafeden sonra eski dereden yeni bir kol ayrılarak sonradan yapılmış... Dereyi bu bölümde çatallaştırmışlar. Yani eski dereden ayrılan bu bölüm toprak kazılarak yeniden oluşturulmuş... Tarihini bilmiyordum sonra tesadüfen İnternette buldum. 1933-34 yılları arasında yapılmış. Bu tarihten itibaren Pancarköy'den gelen iki deremiz var.

Kızılcık Dere'den gelen asıl su yolunun devamı günümüzde eğri, büğrü küçük bir derecik olarak kalmış. Ve yer yer "çatak" görünümünü almış. İşte o eski Pancarköy Dereceğinin asıl mecrağı Ortakul bahçesinin alt tarafından geçip, kahveler önünü sıyırarak Armutlu Evlerinin başlangıcında yeni dereyle buluşur.

Eski Pancarköy Deresini severim. Babam her zaman oradaki yabani ahlat ağaçlarına armut aşısı yapma çabası içinde olmuştur. Etrafı gürgenlik ve kara ağaçlarla doludur. Bakımsızlıktan cangıl halini almıştır. Etrafında keçi otlatmış, ekşi ve ağzı buran mor renkli "güvem" meyvelerinden yemişimdir. Makedonya'da bunlara "brownitsa" denir. Amerikalılar ise "blueberry" derler. Brownitsa sözcüğü "morumsu veya kahverengimsi" anlamında...

Eski dere güvemdir, karamuktur...
Eski dere kırmızı renkli küçük balıkların cirit attığı bir yerdir...
Eski dere salkım söğüt ağaçlarıyla süslenmiş bir mesire yeridir..
Eski dere bahar sularını çekemeyip taşan, etrafı deniz görünümü alan bir yerdir.
Eski dere yılan gibi kıvrılan ve bazen nereden akacağını bilemeyen bir berduştur.

Konik biçimli örme arı sepetiyle eski derede ne çok balık tutmuştum. O balıkları solungaçlarından ince bir söğüt dalına dizer güle eğelene eve giderdik. Halamın oğlu Aptullah, ben ve diğer arkadaşlarım... Ve bazen yanımızda babam da olurdu... Babam teşvik ederdi, "hadi balık tutmağa gidelim" derdi... O zaman ne çok sevinirdik... "Balık tutmağa gidiyoruz" derdik... Heyecanlı bir telaş, giyinmeler, sepeti hazırlamalar, yanımıza su, ekmek almalar...
---
Yeni Pancarköy deresi, eski dereden ayrı bir kol olarak 1967-68 yıllarında açılmış. Çocukluk yıllarımızda var olan Mavi Göl ondan sonra oluşmuş.

Derenin İçinde çok sayıda papur yetişir. Veya kamış. Bu yüzden su rahat akamaz. Papurlar su yolunu tıkar. Kendimi bildim bileli Pancarköy Deresi sürekli "açılır"... Yani, "ıslah" edilir. Genişletilir, tabanı temizlenir, kenarları yükseltilir...

Önümüzdeki yıllarda bu uğraşı hep devam edecek...

İşin kökten çözümü, dere tabanına taş döşenmesi ve kenarlarına beton yatay duvarlar yapılması… Bu yapılmadığı sürece Devlet Su İşleri her beş yılda bir dereyi gündemine almaya devam edecek.

Pancarköy'ün kanalizasyon suları dereye veriliyor mu bilmiyorum. Saray köprüsünden incelediğimde öyle bir durum görülmüyordu ama atık sularını ne yapıyorlar acaba...
---
Pancarköy deresinde çok balık olurdu. Konik biçimli arı sepetiyle balık tutmağa giderdik. Altın balığı vardı... Sarı balık.. Kızıl kanat... Sazan... O gece rüyamda sepet dolusu sazan balığı tuttuğumu görürdüm.
----

---