Alpullu'da "traktör" denen nesne özel olarak incelenmesi gereken bir fenomendir.
Lanz motorları
Case'ler
Öndeki iki tekerleği birleşik olan traktörler..
Massey-Ferguson'lar ve
PatPat Motorları...
(Devam edecek)
-----
Son Posta -- 29.8.1930
Deniliyor ki, Trakya köylüsüne traktör satılmamıştır.
Fakat biz biliyoruz ki bu köylüye 30’dan fazla Hanomak makinesi satılmıştır. Hem de tesir yapılarak.
Sonra W. D. Markalı motoşarlar, kullanılmışları bir çok çiftliklere 3-4 bin liraya satılmış iken 6500 liraya Alpullu şirketine verilmiştir.
Ya bu tesisat münasebeti ile alınan komisyona ne demeli?
Filvaki şirket meclisi idaresine makinelerin komisyonu olarak yüzde beş nisbetinde bir para devredilmiş ise de hakiki komisyonun miktarı acaba yüzde beş midir?
Dilenci çanağından para alır gibi çiftçiye verilen kültivatörler tazyiksiz mi verilmiştir?
İdare Meclisi’nde aza bulunan ve itirazlarıyla hakkı müdafaa eden Edirne mebusu Faik Beyle cereyan eden münakaşalar neden sıklaşıyordu?
Bu şeker meselesine ait olan bir kısım safhadır.
Gelelim traktör meselesine: Bugün Ankara’da yapılan tecrübelerle petrol ve benzinle işleyen traktörleri ağır yağ, yani mazotla işleyen traktörlerle değiştirmek istemek hatadır.
Çünkü memlekette 3000 traktör vardır. Ve köylünün elindedir. Yani bir tip traktör kabul edilince bunlar çürümeye mahkumdur. Beherinin eskiliğine nazaran kıymetini 1000 lira farz edersek toprağa lk atılacak para 3 milyon liradır.
Tecrübelerde inat edilip te devam olunursa ve muhtelif tipte yeni mazotlu traktörler alınırsa bunların kıymeti de vasati olarak 3500 liradan 10.500.000 lira eder. 3 milyon lira da hükümet tazminat verecektir.
Hadi eldeki traktörlere yeni cihazlar ilave ederek bu kıymetin 2 milyonunu kazanalım. Neticede bu tasarruf devrinde memleketin sarf edeceği para 14,5 milyon liradır.
Kaldı ki yedek parçası olmayan traktörler köylü için hiçbir kıymet ifade etmez. Zira petrollü traktörlerin de şimdiye kadar az taammün etmesi yedek parçaların kolay bulunmaması ve tamirci noksanıdır.
Görülüyor ki bir traktör işi koca bir teşkilat ve muazzam sermaye işi oluyor. Bu vaziyetin nasıl halledileceğini ise naçiz aklımızla yarın izah etmeye çalışacağız.
İstanbul ve Trakya şeker şirketinin bir açıkgözlüğü:
Alpullu şeker şirketi 29 senesindeki 500 vagon şekerini o zaman şekerin tonu 1 İngiliz lirası iken satmamış 1 Haziran 1930 tarihinde inhisar kalkacağı için inhisar kalktıktan sonra temin edeceği faydayı düşünerek elinde tutmuştur.
Filhakika inhisar kalktıktan sonra şeker şirketi vagon başına 850 lira vereceğine 400 lira vermeye başlamıştır.
-----------
4.9.1930 -- Son Posta
Traktör siyaseti şimendifer siyaseti gibi memlekete nafi bir cephe arz eder. Lakin öteki nasıl bir zaman gelip taşıyacak şey bulamamak yüzünden yakacak kömür bulamayacaksa traktör de fena bakım, azami istihsalin ademi temini ve saire yüzünden istirahati ebediyyeye varmak için yatacak köşe arayacaktır. Bu gün Anadolu’nun köşe bucağında para yüzü görmeyen köylünün parasını Avrupa’ya nakle sebep olduktan sonra uzanmış yatmış traktör enkazı bizim adil şahitlerimizdir.
Köylü bu enkazın gazlarını (benzinini) harice kaçak satmıyorsa demek ki işleyenlerinden istihsalatı azamiesi elde edilemiyor. Bu meseleleri büyüklerimiz için tetkik ve tetebbu etmiye neden lüzum görmeden kararlar veriyor ve böyle bir siyaset takip ediyorlar.
Ne için memlekette traktör kullanılmasını istiyorlar? Celalettin Tevfik
(Demir tekerlekli traktörler ve Lanz motorları için çok doğru, fakat genel yaklaşım olarak pek doğru sayılmaz)
----------------
.
Traktör