Alpullu - Top Sahası - Hüner Şencan

Konuya 1933 yılında gazetelerde çıkan iki haberle başlayalım. Biri Nisan, diğeri Haziran ayına ait....

Nisan ayı haberi: "Alpullu'da yeniden bir spor sahası yapılmaktadır. Bu saha tamamıyla fenni olacaktır." (Edirne Postası, 26 Nisan 1933'den, Seçkin, 2019, s. 153). Haziran ayı haberi: "Alpullu fabrikası bir saha yaptı. Alpullu'da şeker fabrikası müdüriyeti tarafından fabrika binasının yanında güzel bir stadyum inşa ettirilmektedir. Resmi açılışta Galatasaray ve Fenerbahçe birinci takımları arasında bir maç yapılması için fabrika müdüriyeti teşebbüse girişmiştir (Cumhuriyet, 13 Haziran 1933, Sayfa 3)."

Demek ki resmi ve nizami top sahasının açılış yılı 1933... Top sahası aslında fabrikanın kuruluş yılından itibaren var. Fakat nizami değil..." Nizami" sözcüğünden ölçülerinin uluslararası normlara uygun olmasını anlıyorum.

Fakat şu soruya yanıt bulmamız gerekiyor. "1933'teki nizami top sahası hangi top sahası?" Şimdiki top sahası mı, yoksa Barış Parkındaki top sahası mı?

Barış Parkındaki top sahasının "nizami olması" mümkün değil. Çünkü uzunluğu ve genişliği nizami kurallara uymuyor. 1933'teki nizami top sahasının yeşil demir kapılı şimdiki top sahası olması gerekiyor.

Şeker Stadyumu'na 1952-1953 yıllarında türbin yapılmasına karar veriliyor. Şeker Stadyumu yapılırken bir taraftan da Sıra Dükkanların temelleri atılmış. Sıra Dükkanların bitmesi 1959 yılını buluyor ve sahiplerine 1960'lı yıllardan itibaren veriliyor.

Tarihi süreçte üç top sahası var:

- Kara düzen top sahası (Barış Parkı üzerinde 1926-1933 yılları)
- Nizami top sahası (Yine Barış Parkı üzerinde, 1933-1952 yılları)
- Şeker Stadyumu (Şimdiki yerinde, 1953'ten günümüze kadar)

Barış Parkı'ndaki "Karadüzen" top sahasının sınırları "resmi ölçülere" uygun değil... Kaleleri lalettayin... Eğri-büğrü ağaçlardan yapılmış....

1933 yılında duruma el atılıyor. Sahanın uzunluğu, genişliği, kalelerin büyüklüğü, fileler "nizami" hale getiriliyor. Zemin düzleştiriliyor. "İki ay" gibi kısa bir sürede fenni ve modern bir saha yapmak ne anlama geliyor? Herhalde, zemin bir güzel düzeltilmiştir. Sahanın genişliği, uzunluğu ve saha kenarları Avrupa'daki saha ölçüleriyle uyumlu olacak şekilde yeniden düzenlenmiştir. Kale direkleri demirden yapılarak kalitesi yükseltilmiş ve direkler arasına ağ gerilmiştir. Saha içine sıvı kireç dökülerek taç çizgileri, penaltı noktası ve yarı saha çizgisi konmuştur. Bunları gerçekleştirmek o zaman için önemli bir başarı, önemli bir gelişme...

Barış Parkı'ndaki "Karadüzen" ve "Nizami" top sahasının top koşturma yönü doğu-batı istikametinde... Öğleden sonra top oynanırken akşam güneşi oyuncuların gözünü alıyor. Evet, "nizami" ama elverişsiz. Rakip takımı dezavantajlı duruma getiriyor. Buna rağmen insanlar aldırmıyorlar 20 sene boyunca bu şekilde futbol oynuyorlar.

1950 yılında Caminin temelleri atılıyor. 1952 yılında Şeker Stadyumunun yapımına başlanıyor. 1954 yılında camiye gelir getirmesi için "Sıra Dükkanlar" inşaat programına alınıyor.

Stadyumu'nun yapımı aşamalı… 1952'de bir buçuk metre yükseklikli taş duvarları bulunan basit bir saha yapıyor. Türbinleri yok... Duvarları yüksek değil... Onlar daha sonra yapılıyor. 1955 yılında, yani benim doğduğum yıl.... O dönemde bir taraftan türbin yapılıyor, diğer taraftan alçak olan duvarlar tuğla malzeme kullanılarak 2,5 metre yüksekliğe çıkarılıyor. Türbinlerin inşaatına başlandığı sırada Osman Bozok fabrika müdürüdür. Eşinin söylediği dillere plesenk olmuş bir deyiş var. "Osman... Bir daha dürbün-mürbün yaptırmak yok..." Bunu söylemesinin nedeni görevli olduğu Uşak Şeker Fabrikasında türbin yaptırırken tayininin çıkmış olması. Alpullu'da türbin yaptırırken, ikinci kez yine tayini çıkıyor. Türbinlerin tamamlanması 1956-1957 yılını bulmuş olabilir.
-----
Kemal Çıkla Top Saası 1953-55 yılları arasında yapıldı, diyor... Çıkla'nın belirttiği bir konu daha var. "Top Saası'nın orada, eskiden 'deve güreşleri' yapılırdı. Keşanlı Yavuz buraya Keşan taraflarından develer getirir güreştirirdi. Bunu fabrikayla anlaşarak yapardı. Alpullu'nun güzel eğlencelerinden biriydi. Biz kızan'ken çok deve güreşi seyretmişizdir. Keşanlı Yavuz'un çocuğu burada oturuyor, adı Cavittir."
----
On dokuz dönümlük bir alan... Yaklaşık 20 dönüm diyelim. Dörtyüz metrekarelik kapalı bir türbine sahip. Uzunluğu 32 metre ve genişliği 11 metre... Yüksek türbinlere merdivenlerle çıkıyorsunuz. Altında futbolcuların soyunma odaları, banyo ve tuvaletler var. Ve karşı tarafta açık türbinler... Orası 500 metre karelik bir alana sahip, betondan yapılmış.

Şimdilerde "stadyum" deniyor ama çocukluk yıllarımızda biz Trakya diliyle <h> harfini yutarak "top saası" derdik. İnsanlar "Adi top saasına…" diye konuşurlardı.
---
Belediye Başkanı Erdoğan Duygan'a göre 1955 yılında türbinleri Fabrika Müdürü Osman Bozok yaptırdı. "Tayini çıkmıştı. Veda yemeği verdik. Eşi yemekte "dürbün-mürbün yaptırmak yok, lazım değil" diyerek karşı çıkıyordu. Eskişehir'e tayini çıkınca türbin inşaatına engel olamadı. Beton türbinler Sıra Dükkanlarla birlikte yapıldı. Osman Bozok Alpullu'dan ayrılırken türbinlerin betonları dökülmüş, yarım vaziyette idi. Daha önce Uşakta iken de türbin yaptırırken tayini çıkmış. Bu yüzden eşi karşı çıkıyordu. Türbinler 1954-55 yılında, stat ise daha erken tarihlerde yapıldı.
-----
2018 yılında Fabrika özel sektöre satıldıktan sonra Top Sahası'nın il Beden Terbiyesi müdürlüğüne geçmesi için işlem başlatılmış.
-----
Mahalle Top Sahaları…
Mahallerde genellikle boş arsalar ve araziler top sahası olarak kullanılırdı. Çiftlik mahallesinde biz Pehlivan aganın evinin yanındaki boş arsada oynardık. Mahallenin biraz ilerisindeki çocuklar Murtaza'nın Kahvesi'nin üst tarafındaki boş arsayı kullanırlardı. Samafor Mahallesinde ise Cami'nin karşısındaki boş arsa futbol sahası yapılmış ve demirden kale direkleri dikilmişti. Bizim mahalle sahalarımıza göre burası çok daha nizami bir görünüme sahipti. Bugünlerde dikenlik, çalılık içinde...

Maç yapacağımız zaman iki takımın kaptanları bir araya gelir, belli bir mesafeye çekildikten sonra adım adım yürüyerek "aldım, verdim, ben seni yendim" tekerlemesiyle adam seçerlerdi. Kaleciyi, forvette, bek'te, orta sahada, sağ açık, sol açıkta oynayacak kişileri...

---