Alpullu ve Şeker Fabrikasıyla ilgili yağlı boya resimlerini yapan kişi. Yıl 1934... Alpullu'da atılım yapılan yıllar. Şeker stadı yapılmış, Ergene Köşkü açılmış, Saray Binasının inşaatı bitmiş... Kantin faaliyete geçmiş...
Sanat adına da bir şeyler yapmak lazım. Ergene Köşkü'nün iç dekorasyonu için özgün eserlere ihtiyaç var. Ratip Tahir'den rica ediliyor. "Rica" derken, bedava olduğunu sanmıyorum. Bu süreç içinde, büyük ebatlı altı veya sekiz resim yapmış. Resimlerin tümünün ebadı aynı olmayabilir.
Büyük resimler, göz kararı söylüyorum, 150x100 cm ebadında olabilir.
Sayarsak,
1. Pancar çapalayan çiftçiler
2. Pancar kesen köylüler
3. Mimar Sinan Köprüsü ve Leylekler
4. Enerji dairesinde kömür küreyen işçiler
5. Tarla çalışmasından eve dönen karı koca çiftçi ailesi
6. Mimar Sinan Köprüsü altından fabrikanın görünüşü
Bir yağlı boya resmi daha var, fakat Ratip Tahir'i ait olup olmadığını bilmiyorum. Fabrika fotoğrafının yağlı boya çizim haline dönüştürülmüş şekli... Şimdilik altı tablosu olduğunu düşünelim.
Ratip Tahir bu resimleri nasıl yaptı. Çekilmiş fotoğrafları temel alarak mı, yoksa gözlemlerine dayanarak mı? Her ikisi de mümkün. Alpullulu vatandaşlardan bazıları fotoğraftaki boyunduruğun gerçeği yansıtmadığını, bu civarda öyle boyunduruk kullanmadığımızı belirtiyorlar. Bu bir değerlendirme... Doğru da olabilir, yanlış da...
Mevcut resimlerden dört tanesi fabrikanın müdüriyet binasında sergileniyor. İki tanesi merdiven duvarları üzerinde. Diğer ikisi ise ikinci kat holünde... Geriye kalan son iki resimden biri Gazino'da ve diğeri ise Ergene Köşkü'nde... Gazino'ya tarladan dönen karı-koca resmi konmuş. Ergene Köşkü'nde ise Mimar Sinan Köprüsü'nün altından gözüken fabrika resmi uygun görülmüş.
Yağlı boya tablolar daha önce ilköğretim okulunun (Lisenin) hollerinde sergileniyormuş. 1981 yılında Alpullu'ya bir müfettiş gelmiş. Emekli asker ve tanınmış bir paşa imiş. "Onları derhal fabrikaya alınız" diye talimat vermiş. Tabi, emir eksiksiz yerine getirilmiş.
Bir ara yağlı boya tabloların Ankara'ya gönderilmesi de gündeme gelmiş ama uygulanmamış.
Özelleştirme uygulamasından sonra tabloların tekrar Ankara'ya gönderilmesi talep edilmiş. Fakat fabrikayı satın alan Binbir Gıda şirketi Ergene Köşkü'nü müze yapıp bu tabloları orada sergilemek istediğini belirtince bu konuda daha fazla ısrar edilmemiş.
---
Yorum yapılıyor... "Ratip Tahir bu tabloları Sinanlı'nın oradaki kum tepelerine oturmuş, Alpullu'ya bakarak yapmış. Üç kilometre uzaktan ne gördüyse tuvaline işlemiş." Herhalde oraya da oturmuştur ama resimlerin niteliğine bakarsak, onların değişik pozisyonlarda yapıldığı açık. Köprü resimlerini o tepeden çizmesi imkansız... Ve sonra bazı resimlerin önceden çekilmiş siyah-beyaz fotoğrafları var. O fotoğraflara bakılarak çizdiği aşikar.
---
"Doğumu 1903... Bay Ratip Tahir Üsküdar'da Aziz Mahmul Efendi caddesindeki evinde doğmuştur. Babası donanma komutanı Tahir beydir. İlk tahsilini Üsküdar'da Ravzai Tarakki okulunda yapmış ve Üsküdar Lisesini bitirmiş ve 1921'deTticareti Bahriye mektebinden (mülâzım kaptan) olarak diploma almıştır. Seyrü-sefain idaresinin, akdeniz, gülcemal, gireson vapurlarında vazife almış ve aynı zamanda sırasile (aydede, akbaba, zümrüdü anka) gazetelerine karikatürler yapmağa başlamıştır. 1925 de hariciyeye intisap etmiş ve 1926 basında Paris'e giderek (grand şömyer) de devamlı olarak resme çalışmıştır. İki sene süren bu müddet içinde dekoratör olarakta çalışmak imkanını bulmuştur. 1928 de ilk defa galatasaray sergisinde eser teşhir etmiş, muhtelif portreler yapmıs ve bilhassa iktisad, sıhhat bakanlıkları için büyük ölçüde kompozisyonlar hazırlamıştır. 1935 de güzel sanatlar akademisinde imtihan olarak muvaffak olmuş ve bir müddet Kabataş lisesinde resim öğretmenliği yapmıstır. (S. Pertev Boyar, Türk ressamları: hayatları ve eserleri. Jandarma Basımevi, 1948).
----
11 Nisan 1957: Halk gazetesi sahibi Ratip Tahir Burak, bir karikatürü nedeniyle tutuklanmış ve 16 ay hapis cezasına mahkum edilmiş. İstanbul'da Paşakapısı Cezaevi'nde yatmış.
----
Erguvaniler kitabından:
"Ratip Tahir Burak, Dr. Zekai Tahir beyin kardeşidir. Zekai Tahir bey ise SSCB elçiliğinde çalışıyor ve Roksan isimli bayanla nişanlı. Daha sonra ayrılıyorlar. Ratip Tahir'in eşi Behin Hanım'ın dedesi Şurayı Devlet reisi Reşat bey ve onun babası ise Zihni Paşa..." "Cudyoya dokunanı Tanrı cezalandırır".
----
Ratip Tahir yoksa meşhur romancı Kemal Tahir'in kardeşi mi?
"Kemal Tahir en büyükleridir, kendisinden üç yaş küçük olan ve ileride deniz astsubayı olunca 1938 Donanma Davası’nda yargılanıp birlikte hapis yatacağı Nuri Tahir, doğmasından kısa bir süre sonra ölecek olan Ahmet Tahir ve en küçükleri tarihî roman çizeri Ratip Tahir..." (http://milliyetsanat.com/kitap/kapak-konusu/cok-cekmis-talihli-bir-yazar/858, "Çok çekmiş talihli bir yazar", (17.10.2019)
-----
...
Sanat adına da bir şeyler yapmak lazım. Ergene Köşkü'nün iç dekorasyonu için özgün eserlere ihtiyaç var. Ratip Tahir'den rica ediliyor. "Rica" derken, bedava olduğunu sanmıyorum. Bu süreç içinde, büyük ebatlı altı veya sekiz resim yapmış. Resimlerin tümünün ebadı aynı olmayabilir.
Büyük resimler, göz kararı söylüyorum, 150x100 cm ebadında olabilir.
Sayarsak,
1. Pancar çapalayan çiftçiler
2. Pancar kesen köylüler
3. Mimar Sinan Köprüsü ve Leylekler
4. Enerji dairesinde kömür küreyen işçiler
5. Tarla çalışmasından eve dönen karı koca çiftçi ailesi
6. Mimar Sinan Köprüsü altından fabrikanın görünüşü
Bir yağlı boya resmi daha var, fakat Ratip Tahir'i ait olup olmadığını bilmiyorum. Fabrika fotoğrafının yağlı boya çizim haline dönüştürülmüş şekli... Şimdilik altı tablosu olduğunu düşünelim.
Ratip Tahir bu resimleri nasıl yaptı. Çekilmiş fotoğrafları temel alarak mı, yoksa gözlemlerine dayanarak mı? Her ikisi de mümkün. Alpullulu vatandaşlardan bazıları fotoğraftaki boyunduruğun gerçeği yansıtmadığını, bu civarda öyle boyunduruk kullanmadığımızı belirtiyorlar. Bu bir değerlendirme... Doğru da olabilir, yanlış da...
Mevcut resimlerden dört tanesi fabrikanın müdüriyet binasında sergileniyor. İki tanesi merdiven duvarları üzerinde. Diğer ikisi ise ikinci kat holünde... Geriye kalan son iki resimden biri Gazino'da ve diğeri ise Ergene Köşkü'nde... Gazino'ya tarladan dönen karı-koca resmi konmuş. Ergene Köşkü'nde ise Mimar Sinan Köprüsü'nün altından gözüken fabrika resmi uygun görülmüş.
Yağlı boya tablolar daha önce ilköğretim okulunun (Lisenin) hollerinde sergileniyormuş. 1981 yılında Alpullu'ya bir müfettiş gelmiş. Emekli asker ve tanınmış bir paşa imiş. "Onları derhal fabrikaya alınız" diye talimat vermiş. Tabi, emir eksiksiz yerine getirilmiş.
Bir ara yağlı boya tabloların Ankara'ya gönderilmesi de gündeme gelmiş ama uygulanmamış.
Özelleştirme uygulamasından sonra tabloların tekrar Ankara'ya gönderilmesi talep edilmiş. Fakat fabrikayı satın alan Binbir Gıda şirketi Ergene Köşkü'nü müze yapıp bu tabloları orada sergilemek istediğini belirtince bu konuda daha fazla ısrar edilmemiş.
---
Yorum yapılıyor... "Ratip Tahir bu tabloları Sinanlı'nın oradaki kum tepelerine oturmuş, Alpullu'ya bakarak yapmış. Üç kilometre uzaktan ne gördüyse tuvaline işlemiş." Herhalde oraya da oturmuştur ama resimlerin niteliğine bakarsak, onların değişik pozisyonlarda yapıldığı açık. Köprü resimlerini o tepeden çizmesi imkansız... Ve sonra bazı resimlerin önceden çekilmiş siyah-beyaz fotoğrafları var. O fotoğraflara bakılarak çizdiği aşikar.
---
"Doğumu 1903... Bay Ratip Tahir Üsküdar'da Aziz Mahmul Efendi caddesindeki evinde doğmuştur. Babası donanma komutanı Tahir beydir. İlk tahsilini Üsküdar'da Ravzai Tarakki okulunda yapmış ve Üsküdar Lisesini bitirmiş ve 1921'deTticareti Bahriye mektebinden (mülâzım kaptan) olarak diploma almıştır. Seyrü-sefain idaresinin, akdeniz, gülcemal, gireson vapurlarında vazife almış ve aynı zamanda sırasile (aydede, akbaba, zümrüdü anka) gazetelerine karikatürler yapmağa başlamıştır. 1925 de hariciyeye intisap etmiş ve 1926 basında Paris'e giderek (grand şömyer) de devamlı olarak resme çalışmıştır. İki sene süren bu müddet içinde dekoratör olarakta çalışmak imkanını bulmuştur. 1928 de ilk defa galatasaray sergisinde eser teşhir etmiş, muhtelif portreler yapmıs ve bilhassa iktisad, sıhhat bakanlıkları için büyük ölçüde kompozisyonlar hazırlamıştır. 1935 de güzel sanatlar akademisinde imtihan olarak muvaffak olmuş ve bir müddet Kabataş lisesinde resim öğretmenliği yapmıstır. (S. Pertev Boyar, Türk ressamları: hayatları ve eserleri. Jandarma Basımevi, 1948).
----
11 Nisan 1957: Halk gazetesi sahibi Ratip Tahir Burak, bir karikatürü nedeniyle tutuklanmış ve 16 ay hapis cezasına mahkum edilmiş. İstanbul'da Paşakapısı Cezaevi'nde yatmış.
----
Erguvaniler kitabından:
"Ratip Tahir Burak, Dr. Zekai Tahir beyin kardeşidir. Zekai Tahir bey ise SSCB elçiliğinde çalışıyor ve Roksan isimli bayanla nişanlı. Daha sonra ayrılıyorlar. Ratip Tahir'in eşi Behin Hanım'ın dedesi Şurayı Devlet reisi Reşat bey ve onun babası ise Zihni Paşa..." "Cudyoya dokunanı Tanrı cezalandırır".
----
Ratip Tahir yoksa meşhur romancı Kemal Tahir'in kardeşi mi?
"Kemal Tahir en büyükleridir, kendisinden üç yaş küçük olan ve ileride deniz astsubayı olunca 1938 Donanma Davası’nda yargılanıp birlikte hapis yatacağı Nuri Tahir, doğmasından kısa bir süre sonra ölecek olan Ahmet Tahir ve en küçükleri tarihî roman çizeri Ratip Tahir..." (http://milliyetsanat.com/kitap/kapak-konusu/cok-cekmis-talihli-bir-yazar/858, "Çok çekmiş talihli bir yazar", (17.10.2019)
-----
...
Ratip Tahir Burak (Borak)
Radyo
Radyo Havadisleri
Rafet Seçkin
Rahmi Artemiz
Rasathane
Ratip Tahir
Ray Otobüsleri
Renkli Simalar
