Alpullu - Şeker Üretimi - Hüner Şencan

Kuruluşundan itibaren yıllık olarak şeker üretimini takip etmek önemli... Değişik yerlerde yayımlanmış istatistiklerin bir araya toplanması lazım. Rakamlar uyuşum göstermeyebiliyor, fakat önemli değil. Rakamların bazıları öngörüler niteliğinde bazıları da kesinleşen rakamlar. Kuşkusuz en doğrusu Şeker Şirketinin vermiş olduğu rakamlar. Bu konuda gazete haberleri var, demeçler, bakanlık istatistikleri, bilimsel makale bilgileri... Çoğu kez rakamlar bir birini tutmuyor... Bu olgu dahi ayrıca incelenmeğe değer...
---
Kurulduğu sene, yani 1926-27 kampanyasında 4500 ton şeker üretiyor. Başka kaynaklarda 5000 ton olarak belirtiliyor. 30.08.1934 tarihli Cumhuriyet gazetesinde ise şu ifade geçiyor: "Alpullu şeker fabrikasında 1926 senesinde 459 ton seker istihsal edilmiştir." 40 kamyon şeker mi, yoksa 500 kamyon mu? Veya yıl faktörü mü dikkate alınıyor, yoksa kampanya dönemi mi? Pek belli değil. Bu konuyu başka kaynaklardan da araştırıp netleştirmeğe çalışmak gerek.

Dikilitaş'ın bu konudaki görüşleri aşağıdaki gibidir:

Uşak ve Alpullu Şeker Fabrikalarının 1927 yılındaki üretimi 5.000
tondur. 1937 ve 1938’de 4 şeker fabrikasının toplam üretimi 42.000 tondur.
Şeker sanayiinde Cumhuriyet Halk Partisi 4 şeker fabrikasından ibaret barajı bir
türlü aşamamıştır. Cumhuriyet Halk Partisi iktidarının ve bir takım garip
davranışların da müdahalesi ile 4 şeker fabrikasını aşamayan şeker sanayii,
Demokrat Parti hükümetleri döneminde 16–17 fabrikaya çıkmıştır. Bir ara şekeri
vesika ile almak mecburiyetinde kalan Türk halkı bol şekere kavuşmuştur.
.
Kaynak. Osman Sait Dikilitaş, Demokrat parti hükümetlerinin
sosyo – ekonomik alandaki icraatları, Doktora Tezi, Konya, 2007, s. 62.
--
1932 yılında 1631 vagon şeker üretildiği yazılı. Acaba bir vagon şeker kaç ton geliyor. Bilmiyoruz. O yıllarda piyasada dolaşan laf, "vagon"... Kaç vagon şeker ürettiniz diye soruluyor... Türkiye'nin şeker üretimi ve şeker tüketimi "vagon" hesabıyla yapılıyor.
---
Şeker üretimi için acaba uzmanlar ne diyorlar?
---
28.4.1935 tarihli Cumhuriyet gazetesi haberine göre: "Uşak, Alpullu. Eskişehir fabrikaIarının istihsalatı bugün 65-70 bin tonu bulmuştur. Bu miktar hemen hemen memleketin ihtiyacına kıfayet edecek bir raddededir. Son yapılan hesabla bütün fabrikalarımızın bu sene 70,000 ton şeker istihsal ettiklerini göstermektedir ki şeker ihtiyacımızı kâmilen kendi fabrikalarımızla karşıladığımızı ifade eder.
----
Şeker üretimiyle ilgili gazetelerde çıkan haberler ve rakamlar gerçeği tam yansıtmıyor. Devletin resmi rakamlarını dikkate almak gerek.
----
22.03.1936 tarihli Cumhuriyet Gazetesi

Filen 1935 yılı başından beri «Türkiye şeker fabrikaları adı altında toplanmış olan Alpullu, Uşak, Turhal ve Eskişehir fabrikalarını işleten şirketin birkaç gün evvel heyeti umumiye içtimaı yapıldı. Bu toplantı memleketimizdeki şeker fabrikalarının vaziyetini, gerek bu yılın ve gerek geçen yılların çalışma vaziyetini tebarüz ettirdiği için şayanı dikkattir. Heyeti umumiyede okunan rapordan bazı kısımları alıyoruz:

935 yılı vaziyeti

1935 yılı içinde dört mıntıkadan elde edilen 334,046 ton pancar ehemmiyetli hiçbir zarara maruz kalmaksızın Alpullu fabrikasında 89, Eskişehir fabrikasında 63, Turhal fabrikasında da 67 gün çalışılarak işlenmiştir.

İşlenen bu 334,046 ton pancardan 33,257,061 kilo kristal ve 19,880,050 kilosu da kesme olmak üzere cem'an 53.257,061 kilo şeker elde edilmiştir.

Bundan başka 283,398 kilo kristal şekere tekabül eden 339,814 kilo ham şeker elde edilmiş ve gecen yıldan ambarlarda kalmış olan 664,946 kilo ham şeker de işlenmek sureti ile 570,484 kilo kristal şeker alınmıştır.

Bu münasebetle bizde millî şeker sanayiinin kurulmasına başlandığı 1926 yılından bugüne kadar fabrikalarımızın istihsal miktarlarını ve yıl yıl mazhar oldukları inkişafı gözden geçirmek faydalıdır.

İlk faaliyete geçtikleri 1926 yılı içinde Alpullu ve Uşak şeker fabrikaları 615,000 kilo seker istihsal etmişlerdi. Bu iki fabrikanın müteakib yıllardaki istihsalleri ise: 1927 de 5,163,000, 1928 de 4,582.000, 1929 da 8,139,000, 1930 da 13.070.000, 1931 de 22,777,000 ve 1932 de ise 27,435,000 kiloya varmıştır.
--
Alpullu teker fabrikası yeni sene faaliyetine başlamış ve bu münasebetle Edirne valisi ve Trakya mebuslarından bazılarının huzurile Alpullu da merasim yapılmıştır. Bu sene fazla pancar ekildiğinden fabrikanın geçen senelerden uzun zaman faaliyeti devam edeceği ve istihsalatın da fazla olacağı anlaşılmaktadır. Fabrikanın yeni şekerleri akşama sabaha piyasaya çıkarılacak ve bu suretle piyasada şeker bollanacaktır. Fiyatlarda da bir mikdar tenezzül beklenmektedir. Milliyet, 27.7.1933
---
1948'de 30 bin ton şeker üretmişiz...
----
1950 yılında şeker üretiminde rekor şeklinde haber yapılıyor.

----